Monday 23 April 2018
რევოლუციური მოვლენები გერმანიასა
და ავსტრიის იმპერიაში
1848 წელს საფრანგეთში განვითარებულმა მოვლენებმა იმოქმედა პოლიტიკურ პროცესებზე ევროპის სხვა ქვეყნებშიც. მან ბიძგი მისცა რევოლუციურ გამოსვლებს პრუსიასა და ავსტრიაში.
პრუსიაში წოდებრივ-წარმომომადგენლობით ორგანოს ერქვა ლანდგატი. ბერლინში შეიკრიბა ლანგდატი, რომლის წევრებმა მოითხოვეს საყოველთაო არჩევნების ჩატარება. ამის გამო ლანდგატის შემადგენლობა დაითხოვეს. 1848 წლის თებერვალში სამხრეთ გერმანიაში ლიბერალურად განწყობილმა დემონსტრანტებმა მოითხოვეს პრესის თავისუფლება და დემოკრატიული უფლებები, ასევე ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს ჩამოყალიბება და სასამართლო პროცესის საჯაროობა. დემონსტრანტების მოთხოვნა აგრეთვე იყო ერთიანი გერმანული პარლამენტის შექმნა. ბერლნიში დაიწყო რევოლუციური გამოსვლები.
ავსტრიაში, ვენაში რევოლუცია 1848 წლის 13 მარტს, ძველი მონარქიული რეჟიმის სახედ ქცეული მეტერნიხის გადადგომით დაიწყო. ჩეხებმა, იტალიელებმა და უნგრელებმა მოითხოვეს ეროვნული თანასწორუფლებიანობა, ასევე დამოუკიდებლობა, რითაც საფრთხე შეუქმნეს ავსტრიის მრავალეროვანი იმპერიის არსებობას. ინდუსტიულ რეგიონებში კი ( მაგალითად: კალაქ კიოლნში) მუშები გამოდიოდნენ სოციალური მოთხოვნებით. ისინი ითხოვდნენ მუშების დაცვას მეწარმეთა თვითნებობისაგან, ექსპლოატაციისაგან, შრომის უფლებას, საწარმოების ნაციონალიზაციას.
შექმნილი ვითარების გამო გერმანულ სახელმწიფოებსა და ავსტრიაში ჩატარდა არჩევნები. 1848 წლის მაისში მუშაობას შეუდგა მაინის ფრანკფურტში კონსტიტუტუციური ნაციონალური კრება, რომელიც შეიკრიბა რევოლუციური სამფეროვანი დროშებით საზეიმოდ მორთულ პაულსკირხეში (ანუ მოციქულ პავლეს სახელობის ეკლესიაში), რომელიც გერმანელმა ნაციონალისტებმა მთავრობისაგან დამოუკიდებლად შეკრიბა და პრუსიის ნაციონალური კრება ბერლინში, ხოლო ვენაში შეიკრიბა საკონსტიტუციო რაიხსტაგი.
ფრანკფურტის ნაციონალური (ეროვნული) კრების (ე.წ. “ფრანკფურტის პარლამენტის”) დეპუტატებად აირჩიეს განათლებული ადამიანები _ ადვოკატები, პროფესორები, საჯარო მოხელეები, ბურჟუაზიის წარმომადგენლები. ფრანკფურტში შეიქმნა დროებითი გერმანული მთავრობაც, მაგრამ ამ მთავრობას არ ჰქონდა ძალაუფლების აღსრულების უფლებამოსილება, ამიტომ ის არ ცნეს სხვა სახელმწიფოებმა. ხოლო პრუსიის ნაციონალურმა კრებამ და ვენაში მოქმედმა რაიხსტაგმა კი მიიღეს მეტად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებები გლეხობის გათავისუფლების შესახებ.
1848 წლის დეკემბერში ფრანკფურტის ნაციონალურმა კრებამ ჩამოაყალიბა “გერმანელი ხალხის ძირითადი უფლებები”, ხოლო 1849 წლის მარტში დაასრულა კონსტიტუციის ტექსტზე მუშაობა. ეს დოკუმენტი ითვალისწინებდა გაერთიანებულ გერმანულ სახელმწიფოთა შექმნას ავსტრიის გარეშე.
კონსტიტუციის თანახმად მთავრობა ანგარიშვალდებული უნდა ყოფილიყო პარლამენტის წინაშე. ამას გარდა უნდა გაუქმებულიყო შემორჩენილი ფეოდალური პრივილეგიები ყოველგვარი კომპენსაციის გარეშე. ყოველი მოქალაქე პირადად თავისუფალი იყო და კანონის წინაშე თანასწორი უნდა ყოფილიყო, უქმდებოდა წოდებრივი უთანასწორობა.
ფრანკფურტის კრებამ გაერთიანებული გერმანული სახელმწიფოს მეთაურად პრუსიის მეფე ვილჰემ IV აირჩია. მან არ მიიღო გერმანიის იმპერატორის გირგვინი რევოლუციონერების ხელიდან. ამის საპასუხოდ მან ძალით დაშალა პრუსიის ნაციონალური კრება და გამოიწვია პრუსიის დეპუტატები ფრანკფურტიდანაც. 1849 წლის სექტემბერში, ჯარის დახმარებით გარეკეს ფრანკფურტის ნაციონალური კრების დანარჩენი წევრებიც.
ნაციონალური კრების ნაცვლად აღადგინეს ძველი ბუნდესტაგი, რომელმაც გააუქმა ფრანკფურტის კრების მიერ მიღებული კანონებით გათვალისწინებული ძირითადი უფლებები. როგორც ბერლინში, ისე ვენაში რევოლუციები სამხედრო ძალით ჩაახშეს (1849 წლის შემოდგომაზე). ასევე გაუსწორდნენ ჩეხ და იტალიელ აჯანყებულებსაც. 1849 წლის აგვისტოში, რუსული არმიის დახმარებით დაამარცხეს რევოლუცია უნგრეთშიც. აჯანყებულთა მეთაურები სიკვდილით დასაჯეს.
